چکار کنیم که کمتر به صورتمان دست بزنیم؟ - مجله مدیاپلیر

پزشکان و مقامات بهداشتی مرتب به ما می گویند که برای جلوگیری از ورود ویروس کرونا به بدنمان نباید به چشم ها، بینی و دهان خود دست بزنیم. اما این کار در عمل واقعا سخت است - ما بیشتر از آنکه فکر می کنید به خودمان دست می زنیم.

ما از نظر رفتاری تفاوت های زیادی با باقی حیوانات داریم، اما یکی از این تفاوت ها در هنگام شیوع بیماری بسیار مایه نگرانی است. انسان یکی از تنها چند گونه جانوری است که بی هوا به صورتش دست می زند و این کار به پخش شدن بیماری یاری می نماید.

اما دلیل اینکه ما به صورتمان دست می زنیم چیست و چگونه می توانیم رفتار ناخودگاه خود را اصلاح کنیم؟

تحقیقی که در سال 2015 صورت گرفت نشان داد که حتی دانشجویان پزشکی استرالیایی هم نمی توانند دست از دست زدن به صورت خود بکشند. شاید فکر کنید که دانشجوی پزشکی دیگر می داند خطر این کار چیست، اما حتی آن ها هم ساعتی 23 بار صورت خود را لمس می کردند که شامل تماس مرتب با دهان، بینی و چشم ها می شد.

سازمان های بهداشت عمومی و کارشناسان، از جمله سازمان بهداشت جهانی، می گویند این مسابقه دست زدن خطرناک است.

همه ما ناخودآگاه روزی چندین مرتبه به چشم ها، گونه ها و دهان خود دست می زنیم

یکی از توصیه هایی که درباره کووید-19 می گردد این است که تسلط بر حرکات دست به همان اندازه اهمیت دارد که شستنشان.

چرا دست می زنیم؟

به نظر می رسد که ترک عادت در انسان ها و برخی از نخستی ها موجب مرض است و این مساله به تکامل ما مربوط می گردد. در حالی که بیشتر گونه ها صرفا به منظور نظافت و دفع آفت به صورت خود دست می زنند، ما و برخی از نخستی ها به دلایل مختلفی به صورت خود دست می زنیم.

به گفته داشر کلتنر، استاد روانشناسی در دانشگاه برکلی، این کار بعضا راهی برای رسیدن به آرامش است. برخی وقت ها هم ناخودآگاه است و برخی مواقع نیز حکم پرده نمایشی را دارد که حاکی از انتها یک نمایش اجتماعی و آغاز نمایشی دیگر است.

نظر برخی دیگر از کارشناسان علوم رفتاری این است که لمس کردن خود راهی برای کنترل عواطف و بازه توجه است.

مارتین گرونوالد، روانشناس آلمانی و استاد دانشگاه لایپزیک، می گوید که این یکی از رفتار های بنیادین انسان به عنوان یک گونه جانوری است.

انسان ها و برخی از نخستی ها صرفا به خاطر نظافت یا دفع آفت به صورت خود دست نمی زنند

او می گوید دست زدن به خود حرکتی خود-تنظیمی است که معمولا کاربرد ارتباطی ندارد و عمدتا در کمال ناآگاهی صورت می گیرد. این کار نقش عمده ای در تمامی فرایند های شناختی و عاطفی ایفا می نماید و در همه مردم هم دیده می گردد.

مشکل دست زدن این است که چشم ها، بینی و دهان جهت مناسبی برای ورود انواع و اقسام چیز های نامطبوع به بدن فراهم می نمایند.

برای نمونه، بیماری کووید-19 توسط قطرات ریزی که از بینی و دهان فرد آلوده خارج می شوند از شخصی به شخصی دیگر منتقل می گردد. اما بیماری از راه تماس با سطوح آلوده به این ویروس نیز می تواند منتقل گردد.

آنالیز این ویروس جدید همچنان ادامه دارد، اما ویروس های کرونا معمولا مقاومت بالایی دارند و برخی از آن ها حتی به مدت 9 روز هم در محیط باز دوام می آورند.

لمس اشیا و سطوحی که با ویروس تماس داشته اند می تواند باعث انتقال آلودگی گردد

مقاومت بالا

ترکیب این مقاومت بالا با عادت دست زدن به صورت می تواند بسیار خطرناک باشد. در سال 2012، گروهی از پژوهشگران آمریکایی و برزیلی با مطالعه افرادی که به صورت اتفاقی انتخاب شده بودند متوجه شدند که آن ها در هر ساعت بیش از سه بار به سطوح موجود در اماکن عمومی دست می زنند.

آن ها همچین در هر ساعت حدود 3.6 دفعه نیز به دهان و بینی خود دست می زدند. این به مراتب کمتر از 23 بار در ساعتی است که در بین دانشجویان استرالیایی مشاهده شد، شاید به این خاطر که آن ها هنگام نشستن در کلاس درس آنالیز شده بودند، نه در فضایی که پر از عوامل حواس پرتی است.

برای برخی از کارشناسان بهداشتی، میل دست زدن به خود دلیل بهتری برای استفاده از ماسک صورت برای محافظت در برابر ویروس است تا خاصیت فیلترنماینده آن.

استیون گریفین، استاد دانشگاه لیدز، می گوید رعایت نکردن بهداشت دست یکی از منابع مهم انتقال بیماری است و استفاده از ماسک باعث می گردد که مردم کمتر به صورت خود دست بزنند.

چکار می توانیم بکنیم؟

اما چکار می توانیم بکنیم که حداقل کمتر به صورتمان دست بزنیم؟ مایکل هالزورث، استاد علوم رفتاری در دانشگاه کلمبیا که زمانی مشاور دولت بریتانیا بود، می گوید که تبدیل توصیه به عمل واقعا کار سختی است.

او گفت: ایجاد تغییر در کار هایی که ناخودآگاه اتفاق می افتند مسئله ای قدیمی است. ترغیب مردم به شستن مرتب دست هایشان به مراتب راحتتر از این است که از آن ها بخواهیم کمتر به صورتشان دست بزنند. اگر صرفا به مردم بگویید که فلان کار ناخودآگاه را ننمایند پیروز نخواهید شد.

البته آقای هالزورث عقیده دارد که برخی از روش ها می توانند مثمر ثمر باشند. یکی از آن ها توجه کردن به دفعاتی است که به صورتمان دست می زنیم.

به گفته او وقتی یک احتیاج بالینی مانند خارش هست، می توانیم رفتار دیگری اتخاذ کنیم. مثلا از ساعد یا بازو برای این کار استفاده کنیم. شاید ایده آل نباشد، ولی خطر کمتری دارد.

چگونه می توان مانع کاری شد که ناآگاهانه انجام می دهیم؟

شناسایی محرک ها

توصیه دیگر کارشناسان رفتاری این است که دلایل دست زدن به خود را کشف کنید.

آقای هالزورث می گوید که اگر عوامل محرک این اتفاق را پیدا کنیم، می توانیم بر آن اساس عمل کنیم. کسانی که به چشمانشان دست می زنند می توانند عینک آفتابی بزنند. یا با نشستن روی دست هایشان مانع این کار شوند.

ما حتی می توانیم برای دست هایمان کار بتراشیم. مثلا از فرفره بی قراری (اسپینر) یا توپ اضطراب استفاده کنیم، مخصوصا وقتی شست هایمان بی کار افتاده اند.ولی این وسایل را هم باید مرتب ضدعفونی کرد.

روش دیگری که می تواند یاری کند فرستادن پیام به خودمان است. به گفته آقای هلزورث کسانی که تیک عصبی دارند می توانند از دوستان و آشنایان بخواهند که به آن ها هشدار دهند. .

اما استفاده از دستکش برای یادآوری کار خوبی نیست، چرا که اگر مرتب تعویض نگردد می تواند مانند یک سطح آلوده عمل کند.

هر چقدر هم که بر اهمیت شستن مرتب دست ها تاکید کنیم باز هم کم است

مفیدترین کار همان شستن دست هاست

در نهایت، اما هیچ چیزی جای شست وشوی مرتب دست ها و توجه بیشتر را نمی گیرد. تدروس ادهانوم، دبیرکل سازمان بهداشت جهانی، در کنفرانس خبری خود در روز 28 فوریه گفت که ما مجبور نیستیم که منتظر واکسن و دارو بمانیم. افراد همین حالا هم می توانند کار های زیادی برای محافظت از خود و دیگران بنمایند.