مشهورترین فیلم سازان آسیایی قرن 21؛ مسیر پرافتخار چینی ها و کره ای ها در دنیا - مجله مدیاپلیر

حجم زیادی از فیلم های فیلم سازان آسیایی در سطح دنیا اکران شده و تعدادی از این فیلم سازان اکنون در هالیوود مشغول فعالیت هستند. به عنوان نمونه، سال گذشته فیلم خداحافظی که کارگردان و بازیگرانش چینی بودند، در فصل جوایز سینمایی توجه بسیاری را به خود جلب کرد و چند سال قبل ترش هم فیلم آسیایی های پولدار دیوانه در اکران پیروز ظاهر شد.

علت این حضور چشمگیر را می توان نتیجه طبیعی فرآیند دنیای شدن دانست؛ اما از سوی دیگر بسیاری از کشورهای دیگر به ویژه کشورهای اروپایی هم هستند که چنین حضور پررنگی در عرصه سینمای دنیای ندارند. در نتیجه علاوه بر بحث کلی دنیای شدن باید اندازه تأثیرگذاری هر کشور در این زمینه را در نظر گرفت.

نگاهی به اسامی فیلم سازان مطرح آسیایی در سطح بین المللی نشان می دهد عمده این افراد از دو کشور کره جنوبی و چین می آیند؛ البته هنگ کنگ و تایوان هم به لحاظ فرهنگی و حتی سیاسی عملا بخشی از چین محسوب می شوند. ایران را از این معادله فعلا کنار گذاشتیم چون در دو دهه اخیر و بعد از کیارستمی تأثیر چندانی نداشته است.

چینی ها و کره ای ها عملا همه جا هستند و حضور سیاسی و مالی شان در تمام دنیا به وضوح حس می گردد. از سوی دیگر مهاجران این دو کشور هم در بسیاری از کشورهای غربی حضوری بسیار فعال و تأثیرگذار دارند. پس شاید این حجم حضور هنری و فرهنگی هم از سوی این دو کشور چندان عجیب و غیرعادی نباشد. اما به فرض چنین جلوه ای از طرف هند یا مالزی یا فیلیپین دیده نمی گردد.

این مطلب مروری است روی تعدادی از کارگردانان مطرح و تأثیرگذار آسیایی در سطح بین المللی. طبعا این لیست می توانست نام های مطرح و متعدد دیگری را هم شامل گردد. برای سینمای ایران احتیاج به مطلب دیگری است که مفصل از کارگردانانی که واقعا جوایز مهم را دریافت نموده اند و فیلم هایشان در دنیا تأثیرگذار بوده بنویسیم. می شد به نام های دیگری هم اشاره کنیم از جمله چن کایگه، میرا نائیر، ادوارد یانگ و هوشیائو شین؛ اما این لیست تأثیرگذارترین فیلم سازان آسیایی قرن بیست و یکم در دنیا است.

وونگ کار وای

استاد اعظم محصول 2013 آخرین فیلم این کارگردان صاحب سبک هنگ کنگی است. فیلم استاد اعظم داستان زندگی یک استاد هنرهای رزمی (تونی لئونگ) است که در مقطعی مربی بروس لی افسانه ای بود. فیلم در کشور چین و هنگ کنگ فروش بسیار بالایی داشت و پیروز ترین فیلم وونگ کار وای در گیشه محسوب می گردد. جدای از فروش بالا، منتقدان هم اغلب با فیلم برخورد مثبتی داشته اند گرچه ایرادهای مشترکی به شخصیت پردازی ناقص بعضی شخصیت ها وارد شده است.

وونگ کار وای متولد شانگهای و بزرگ شده هنگ کنگ است.

کار وای سال 1988 اولین فیلمش را با نام وقتی اشک ها فرو می ریزند کارگردانی کرد. این فیلم که به شدت تحت تأثیر خیابان های پایین شهر اسکورسیزی بود با فروش باورنکردنی اش نام وونگ کار وای را بعنوان چهره ای مستعد در سینمای تجاری هنگ کنگ بیان کرد. پیروزیت این فیلم راه کار وای را برای ساخت فیلم هایی شخصی تر هموار کرد.

فیلم بعدی او روزهای وحشی بودن که از آن با عنوان یاغی بی هدف یا شورش بی علت سینمای چین نام برده می گردد با استقبال مطلوب منتقدان روبه رو شد. بعد از این فیلم و ساخت چندین فیلم دیگر سبک خاص فیلم سازی او شکل و شمایل معین تری به خود گرفت.

فیلم های وونگ کار وای اغلب روابط عاطفی و اجتماعی شخصیت هایی با پس زمینه های متفاوت و حتی مخالف هم را به تصویر می کشد که درگیر اتفاقاتی مالیخولیایی می شوند. فضای فیلم هایش به نوعی وهم آلود و اکسپرسیونیستی است و روابط شخصیت ها، احساسات تماشاگر را تحریک می نماید.

فیلم هایش معمولا پایانی ناگهانی، غیرقابل انتظار و معلق دارند و معمولا از شیوه روایت غیرخطی و شکسته در فیلم هایش استفاده می نماید. وونگ کار وای یکی از شناخته شده ترین و پرافتخارترین کاگردانان آسیایی در سطح دنیا محسوب می گردد. او در سال 1997 برای فیلم خرسند در کنار هم جایزه برترین کارگردانی جشنواره کن را از آن خود کرد تا نخستین کارگردان هنگ کنگی یا حتی چینی باشد که برنده این جایزه می گردد. او در سال 2006 به عنوان رئیس هیأت داوران جشنواره کن انتخاب شد. افتخاری که تا به امروز نصیب هیچ سینماگر چینی نشده است. او ریاست شصت و سومین دوره جشنواره فیلم برلین را هم در کارنامه اش دارد.

پارک چان ووک

این کارگردان کره ای یکی از خاص ترین و عجیب ترین کارگردانان بین المللی آسیاست. تصویری که او از کره جنوبی ارائه می نماید کمترین ربطی به تصور عامه مردم دنیا از این کشور به ظاهر آرام و بافرهنگ ندارد.

شهرهای کره در آثار او متروپولیس هایی ترسناک و مهیب هستند که اتفاقاتی دیوانه وار و شوکه نماینده در آن ها رخ می دهد. عمده معروفیت پارک چان ووک به واسطه تریلوژی انتقام اوست. سه فیلم بسیار تکان دهنده، با داستان هایی غیرعادی و حتی شنیع و صحنه های طولانی از خشونتی عریان و افسارگسیخته که نمونه اش را در آثار کمتر فیلم ساز دنیای می توان پیدا کرد. پارک در آثار خود بدون کمترین ملاحظه ای روابط انسانی را به چالش کشیده و گاهی آن ها را تا پایین ترین حد ممکن نزول می دهد.

علی رغم تمام مؤلفه های چالش برانگیز آثارش، فیلم ساز محبوبی است و تماشاگران کره ای همیشه از فیلم هایش به خوبی استقبال نموده اند. پارک چان ووک در سال 2013 نخستین فیلم هالیوودی اش را به نام استوکر ساخت که با استقبال گرم منتقدان روبه رو شد و در گیشه هم فروش متوسطی داشت. او در سال 2004 و 2009 جایزه بزرگ هیأت داوران جشنواره کن را برای فیلم های دوست قدیمی و تشنگی از آن خود کرد.

آخرین فیلم او ندیمه که سال 2016 ساخته شد سر و صدای زیادی در فصل جوایز به پا کرد. منتقدان به شدت تحسینش کردند و فیلم حتی در لیست 250 فیلم برتر imdb از نظر کاربران این سایت سینمایی جای گرفت.

آنگ لی

با هر متر و معیاری او پرافتخارترین کارگردان آسیایی قرن بیست و یکم است. کسی که تا به امروز دو بار در سال های 2006 و 2013 برای فیلم های کوهستان بروکبک و زندگی پای برنده جایزه اسکار برترین کارگردانی و یک بار برای فیلم ببر خیزان، اژدهای پنهان برنده اسکار برترین فیلم خارجی زبان شده است.

این فیلم ساز تایوانی دانش آموخته تیاتر از دانشگاه ایلینوی آمریکا، طیف بسیار وسیع و متنوعی از انواع و اقسام ژانرهای سینمایی را تجربه نموده و پیروزیت هنری و تجاری فیلم هایش او را به جایگاهی ویژه در هالیوود رسانده است. پیروزیت سه فیلم نخست لی به لحاظ تجاری و هنری چنان بود که پای او را به هالیوود باز کرد تا فیلم های حس و حساسیت (اقتباس از کتاب جین آستین) و در پی آن توفان یخ را کارگردانی کند. پیروزیت این دو فیلم و در پی آن ببر خیزان، اژدهای پنهان جایگاه او را در هالیوود تثبیت کرد. این روند پیروزیت در فیلم های بعدی او ادامه یافت و به دریافت دو جایزه اسکار برترین کارگردانی منتهی شد. دو فیلم مهم او ببر خیزان، اژدهای پنهان و زندگی پای تأثیر بسیار مهمی در نمایش فرهنگ و تمدن چین و هند در سطح دنیای داشته اند.

البته آنگ لی بعد از زندگی پای به نظر می رسد روند خلاقیتش با مشکل روبه رو شده است چون دو فیلم بعدی اش یعنی قدم زدن طولانی بیلی لین و مرد ماه جوزا نه فروش خوبی داشتند و نه توانستند نظر منتقدان را جلب نمایند. در حقیقت هر دو فیلم های ضعیفی از کار درآمدند.

کیم کی دوک

یکی از مشهورترین فیلم سازان آسیایی است که آخرین فیلمش دیزالو سال گذشته در بازار جشنواره کن اکران شد. کیم کی دوک کارگردان پرکاری است و از سال 96 تا 2019 نزدیک به 25 فیلم سینمایی و 2 مستند ساخته که اغلب آن ها با استقبال منتقدان روبه رو شده اند.

این کارگردان کره ای هم مثل هموطنش پارک چان ووک تبحر فوق العاده ای در ساخت فیلم هایی با سوژه های مالیخولیایی و دیوانه وار دارد با این تفاوت که فیلم هایش برخلاف پارک چان ووک به لحاظ ریتم آرام تر و خشونت بصری آن ها کمتر است. اما به لحاظ عاطفی این توانایی را دارند که تماشاگر را واقعا متلاشی نمایند. فیلم های او بسیار کم دیالوگ، به شدت بصری و متکی بر تصویر بوده و شخصیت های فیلم هایش کم حرف و در بعضی لحظه ها اصلا قادر به تکلم نیستند. او داستان های عجیب و شوکه نماینده خود را طوری آرام و فاقد تنش روایت می نماید انگار که ماجرایی بسیار ساده و عادی و روزمره را به تصویر می کشد.

کیم کی دوک سال 2004 از دو جشنواره ونیز و برلین برای دو فیلم مختلف برنده جایزه برترین کارگردانی شد. در سال 2012 نیز با فیلم پی یتا جایزه برترین فیلم جشنواره ونیز را از آن خود کرد.

جان وو

این کارگردان متولد گوانگ ژو و بزرگ شده هنگ کنگ یکی از تأثیرگذارترین کارگردانان دهه نود در عرصه سینمای اکشن محسوب می شد. در واقع او و کیم کی دوک دو نفری در این لیست هستند که معروفیتشان از دهه نود آغاز شده است و نه قرن بیست و یکم.

سبک خاص اکشن های هنگ کنگی جان وو باعث شد پایش به هالیوود باز گردد. او بعد از ساخت دو فیلم در نهایت با ساخت فیلم تغییر چهره (Face off) یکی از مهم ترین فیلم های اکشن دهه نود را ساخت که به فیلمی جریان ساز در این ژانر بدل شد. گرچه بعد از این فیلم ستاره اقبال او کمابیش رو به افول گذاشت اما تأثیر او در سینمای اکشن هالیوود غیرقابل انکار است.

وو در فیلم های هالیوودی اش هم همان نگاه آثار هنگ کنگی اش را دنبال می نماید و فقط با استفاده از امکانات فنی هالیوود عظمت و تأثیرگذاری بیشتری به صحنه های اکشن فیلم هایش می دهد وگرنه اندازهسن هایش تفاوت چندانی با آثار هنگ کنگی اش نداشته و معمولا از همان مؤلفه های خاص خود استفاده می نماید.

او از سال 2008 دوباره به هنگ کنگ بازگشت و داستان معروف سائو سائو و سه قلمرو پادشاهی در چین را در دو فیلم صخره سرخ یک و دو به تصویر کشید که به لحاظ تجاری و هنری با استقبال روبه رو شد.

آخرین فیلمش ژویی بو محصول 2017 در آمریکا هم اکران شد و منتقدان هم دوستش داشتند.

ژانگ ییمو

یکی از مطرح ترین و برترین فیلم سازان تاریخ سینمای چین در عین حال یکی از چینی ترین فیلم سازان این کشور است و تمام آثارش حول محور فرهنگ و تمدن این کشور ساخته شده. فیلم های او تا سال 2002 عمدتا آثاری ساده و جمع و جور با موضوع مردم فقیر و فضاهای روستایی بود که با استقبال فراوان منتقدان بین المللی روبه رو شده بود. اما در سال 2002 او با چرخشی باورنکردنی فیلم بزرگ و حماسی قهرمان را روانه اکران کرد.

در پی پیروزیت بی نظیر تجاری و هنری قهرمان او دو فیلم حماسی تاریخی خانه خنجرهای پرنده و نفرین گل طلایی را هم ساخت که هر دوی آن ها هم با استقبال فوق العاده ای روبه رو شدند. عمده فیلم های ژانگ ییمو از رنگ اشباع هستند و شخصیت های ساده و معصومش در مواجهه با موقعیت های پیچیده رفتارهایی غیرقابل پیش بینی از خود بروز می دهند.

آخرین فیلم او سایه که درباره درباره چین قدیم بود باز هم با صحنه های حماسی و باشکوهش تحسین منتقدان را برانگیخت و امتیاز آن در سایت متاکریتیک 81 از 100 است.

هیروکازو کورئیدا

فیلم ساز ژاپنی که از اوایل دهه نود کارش را با مستندسازی آغاز کرد و اواسط دهه نود اولین فیلم بلندش را ساخت. اما در قرن بیست و یکم بود که جشنواره های اروپایی او را کشف کردند. سال 2004 برای اولین بار با فیلم هیچ کس نمی داند در جشنواره کن شرکت کرد و بازیگر فیلم برنده جایزه برترین بازیگر مرد شد. او بعد از مدت ها توانسته سینمای ژاپن را دوباره به سطح جشنواره های تراز اول و حتی مردم دنیا بیاورد.

سال 2013 با فیلم مثل پدر، مثل پسر توانست جایزه هیأت داوران جشنواره کن را بگیرد. فیلم های او غالبا درباره طبقه فرودست و روابط انسانی است. با ریتمی متعادل و بازی هایی واقع گرایانه. فیلم دزدان فروشگاه او محصول 2018 نامزد دریافت جایزه اسکار برترین فیلم خارجی زبان شد علاوه بر آنکه این بار نخل طلای کن را برایش به ارمغان آورد. فیلمی که یک پیچش داستانی شگفت انگیز در انتهایش دارد و پیروز می گردد مخاطب را احساساتی کند.

سال گذشته او بالاخره از ژاپن بیرون رفت و اولین فیلم خارجی اش را در اروپا و با بازیگران مطرح بین المللی مثل کاترین دونوو، ژولیت بینوش و ایتان هاوک ساخت. مضمون فیلم مثل بقیه آثارش درباره روابط خانوادگی است. این فیلم هم توانست توجه منتقدان را جلب کند. او یکی از دوست داشتنی ترین فیلم سازان آسیایی این سال هاست.