بیمه بیکاری و سه ایراد قانونی اساسی ، قانون چه می گوید؟ - مجله مدیاپلیر

گروه اجتماعی خبرنگاران-سیده زهرا حسینی ؛ تامین حقوق و مزایای کارگران مشمول قانون کار به شیوه های مختلفی مورد تضمین قرار گرفته تا بتوان عدالت اجتماعی را برای گسترده ترین قشر جامعه برقرار کرد؛ یکی از این مهم ترین این ضمانت ها، بیمه بیکاری است و به افرادی که بدون اراده از کار بیکار شده اند، پرداخت می گردد.

از اوایل اسفند ماه سال گذشته که ویروس کرونا در کشور شایع شد، بخش قابل توجهی از کارگاه ها تعطیل شدند و یا بخاطر محدودیت هایی که ستاد ملی مقابله با کرونا برای جلوگیری از شیوع این ویروس اعمال کرد، کارفرما توان پرداخت تعهدات خود به کارگر را نداشتند و بخش قابل توجهی از کارگران بدون اراده از کار بیکار شدند.

همان زمان کوروش یزدانی مدیرکل روابط کار و جبران خدمت در وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی خبر داد که اگر به دلیل شیوع بیماری کارگاهی تعطیل گردد، کارگران آن کارگاه مشمول بیمه بیکاری هستند.

اما حالا نزدیک به هفت ماه از شیوع این ویروس در کشور، تعطیل شدن کارگاه ها و بیکاری کارگران می گذرد اما پرداخت این بیمه بعنوان حق قانونی کارگران مسائل زیادی را داشته که همه این مسائل خلاف قانون کار و قانون بیمه بیکاری هستند از مشمول نشدن بی دلیل برخی از کارگران تا عدم پرداخت کامل حق بیمه و همچنین عدم محاسبه سابقه کار در طول مدت بیکاری غیرارادی کارگر همگی از ایرادات قانونی در پرداخت بیمه بیکاری کرونا است.

سرویس اجتماعی خبرنگاران در مجموعه گزارش های بیکاری کرونایی به شرح ایرادات قانونی، چالش ها، ابهامات و آسیب های موجود در پرداخت بیمه بیکاری توسط وزارت کار و مشخصا سازمان تامین اجتماعی و همچنین نقد آن می پردازد تا با نگاه جدی نهادهای نظارتی در اصلاح پرداخت بیمه بیکاری کرونا اجرای صحیح قانون بیمه بیکاری در شرایط حساس اقتصاد کشور ویژه کارگران کمک کند.

آنچه قانون می گوید

ماده 15 قانون کار می گوید: در موردی که به واسطه قوه قهریه و یا بروز حوادث غیرقابل پیش بینی که وقوع آن از اراده طرفین خارج است، تمام یا قسمتی از کارگاه تعطیل گردد و انجام تعهدات کارگر یا کارفرما به طور موقت غیرممکن گردد، قراردادهای کار با کارگران تمام یا آن قسمت از کارگاه که تعطیل می گردد به حال تعلیق در می آید. تشخیص موارد فوق با وزارت کار و امور اجتماعی است.

بر اساس این ماده قانون کار اگر بخاطر حادثه ای غیر قابل پیش بینی و یا اتفاقی خارج از اراده افراد، تمام کارگاه یا بخشی از آن تعطیل گردد و یا کارفرما نتواند تعهدات خود به کارگر را پرداخت کند، قرارداد کار با تمام کارگران آن کارگاه و یا کارگران بخش تعطیل شده آن به تشخیص وزارت کار معلق می گردد و در این صورت کارگر بجای دریافت حقوق خود از کارفرما، باید حقوق خود را قالب حق بیمه بیکاری از وزارت کار و مشخصا سازمان تأمین اجتماعی دریافت کند.

پس از شیوع ویروس کرونا در کشور کوروش یزدانی مدیرکل روابط کار و جبران خدمت وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی گفت که اگر تعطیلی کارگاه به دلیل شیوع این بیماری بوده باشند کارگران آن کارگاه، مشمول قانون بیمه بیکاری می شوند و کارگرانی که به دلیل این ویروس به هرنحوی بیکار شده اند، می توانند برای تامین مخارج خود در مدت زمان تعلیق قرارداد کاری خود، از بیمه بیکاری استفاده کنند.

البته این نکته را باید در نظر داشت که منظور از کارگر در حقوق شخص بیمه شده است به این معنی که هر شخصی که به تشخیص کارفرما کارگر کارگاه و یا بخشی شده و مشغول کار می گردد باید بلافاصله بیمه گردد.

به بیان ساده تر یعنی؛ کارگر طبق تعریف ماده 2قانون کار شخصی است که به واسطه کار برای کارفرما از حقوقی برخوردار می گردد و یکی از این حقوق، بیمه است و در ادامه به تعریف ماده 2 قانون بیمه بیکاری، بیکار، کارگر بیمه شده است که خارج از اراده خود بیکار شده و حال مشمول دریافت مقرری بیمه بیکاری می گردد

ماده 2قانون کار، کارگر را اینگونه معرفی میکند: کارگر از لحاظ این قانون کسی است که به هر عنوان در مقابل دریافت حق السعی اعم از مزد، حقوق، سهم سود و سایر مزایا به درخواست کارفرما کار می کند.

و منظور از حقوق در این ماده، بیمه است. با این حساب اما این به آن معنی نیست که اگر کارگری در کارگاهی کار کند و بیمه نباشد، پس از بیکاری غیرارادی، مشمول بیمه بیکاری نمی گردد بلکه بیمه نشدن کارگر به هردلیلی تخلف قانونی است و بلافاصله پس از آنکه سازمان تامین اجتماعی متوجه می گردد که کارگر توسط کارفرما بیمه نشده علاوه برآنکه باید کارفرما را به پرداخت جریمه موظف کند، کارفرنا موظف تا تمام حق بیمه کارگر را که تا آن زمان پرداخت نکرده، پرداخت کند و سازمان تامین اجتماعی نیز موظف است بیمه بیکاری را به کارگر مذکور پرداخت کند.

ماده 2قانون بیمه بیکاری، شخص بیکار را اینطور تعریف می کند: بیکار، بیمه شده ای است که بدون میل و اراده، بیکار شده و آماده کار باشد.

و در ادامه، تبصره دو همین ماده با تعریفی که بیکار داشته میگوید که افراد بیمه شده ای که خارج از اراده خود و بخاطر حادثه ای غیرمترقیه بیکار شده اند، می توانند از مقرری بیمه بیکاری استقاده کنند.

تبصره2 ماده 2قانون بیمه بیکاری اینطور می گوید: بیمه شدگانی که به علت بروز حوادث قهریه و غیر مترقبه از قبیل سیل، زلزله جنگ، آتش سوزی و … بیکار می شوند با معرفی واحد کار و امور اجتماعی محل ، از مقرری بیمه بیکاری استفاده خواهند کرد.

به بیان ساده تر یعنی؛ کارگر طبق تعریف ماده 2قانون کار شخصی است که به واسطه کار برای کارفرما از حقوقی برخوردار می گردد و یکی از این حقوق، بیمه است و در ادامه به تعریف ماده 2قانون بیمه بیکاری، بیکار، کارگر بیمه شده است که خارج از اراده خود بیکار شده و حال مشمول دریافت مقرری بیمه بیکاری می گردد و در این میان اگر کارگری توسط کارفرما بیمه نشده باشد ایرادی بر کارگر وارد نیست بلکه تخلف قانونی از سوی کارفرما بوده و سازمان تامین اجتماعی کارفرما را علاوه بر آنکه موظف به پرداخت جریمه می کند که کارفرما را به پرداخت حق بیمه تمام مدتی که کارگر برای آن کار کرده است نیز موظف می کند و کارگر بدون توجه به تخلف قانونی کارفرما مشمول بیمه بیکاری خواهد شد.

با این حساب و با توجه به گفته یزدانی مدیرکل روابط کار مبنی بر اینکه کارگران بیکار شده بر اثر کرونا مشمول بیمه بیکاری می شوند، کارفرمایانی که کارگاهشان به دلیل ویروس کرونا تعطیل شده است نیازی به پرداخت حقوق کارگران خود ندارند و کارگران آن کارگاه باید در سایت وزارت کار ثبت نام کرده تا پس از طی مراحلی کارگر برای امرار معاش خود در طول مدت بیکاری و تعلیق قرارداد خود با کارفرما، از مقرری بیمه بیکاری بعنوان حق قانونی خود استفاده کند.

در ادامه اما باید گفت که طبق قانون بیمه بیکاری، شخص بیکار باید 6ماه سابقه کار داشته باشد اما بیکاری به دلیل شیوع ویروس کرونا، شامل این قانون نمی گردد و در این خصوص به دلیل شرایط غیرمترقبه و غیرقابل پیش بینی، کارگر بیکار شده لازم نیست 6ماه سابقه کار داشته باشد.

حال اما با وجود این قوانین و ضوابط قانونی، بیمه بیکاری کرونا به درستی پرداخت نشد و در پرداخت بیمه بیکاری کرونا، سه ایراد قانونی اساسی ایجاد شد؛ اول آنکه طبق آخرین آمارها، بیش از 863 هزار نفر برای دریافت بیمه بیکاری در سامانه مذکور ثبت نام کردند که از این تعداد 723 هزار و 500 نفر مشمول دریافت بیمه بیکاری شناخته شده اند اما هیچ دلیلی برای مشمول نشدن آن تعداد از کارگران اعلام نشده است.

دوم آنکه؛ علاوه برآنکه در زمان پرداخت مقرری بیمه بیکاری از طرف دولت خلف وعده زیادی شد و این مقرری در زمان های مشخص شده و به موقع به مشمولین پرداخت نشد اما پرداخت مقرری بیمه بیکاری به میزان مشخص شده نیز نبود و برای برخی از مشمولین کمتر از میزان مقرر شده پرداخت شد.

سوم و مهم ترین ایراد قانونی انکه طبق قانون بیمه بیکاری، سازمان تأمین اجتماعی موظف است برای مشمولین بیمه بیکاری در این مدت بیکاری کارگر، سابقه کار را محاسبه کند با این حساب اما آنچه که تا به امروز گزارش شده، نشان می دهد که سازمان تامین اجتماعی تا به امروز برای کارگرانی که مشکل بیمه بیکاری شده اند سابقه کار را محاسبه نکرده است و این نیز تخلف و ایراد قانونی محسوب می گردد که در ادامه به بررسی و تحلیل این ایرادات قانونی و دیگر چالش های موجود در پرداخت بیمه بیکاری می پردازیم.

لازم به ذکر است خبرنگاران پیگیر پرداخت صحیح مقرری بیمه بیکاری و اجرای دقیق قانون کار و قانون بیمه بیکاری خواهد بود.